Tytuły obrazu

Matka Boska ŻółkiewskaNajbardziej oficjalnym tytułem obrazu jest: Niepokalana Królowa Różańca Świętego. Oprócz tego, w związku z pierwszymi zapisami dotyczącymi obrazu i jego sławnej lokalizacji, najczęściej używanym określeniem jest: Matka Boska Żółkiewska. W Żółkwi nazywano ikonę również: Królową Różańca Świętego, a wynikało to z oddania jej pod opiekę Bractwa Różańcowego oraz z umiejscowienia go w ołtarzu brackim. Wszystko wskazuje na to, że dodatek "Niepokalana" jest późniejszy. Najprawdopodobniej zaczęto go używać bezpośrednio po ogłoszeniu dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Matki Bożej w 1854 r., albo dopiero w 1904 r., kiedy to bardzo uroczyście obchodzono w Żółkwi 50-tą rocznicę ogłoszenia wspomnianego dogmatu maryjnego. Dokumenty klasztorne z tzw. warszawskiego okresu historii obrazu, a ściślej z okresu ponownej koronacji w 1965 r., stosują nazwę: Niepokalana Królowa Różańcowa. Chciano w ten sposób skrócić pierwszy, dość długi tytuł. Najmniej używanym obecnie określeniem jest: Królewska Pociecha. Nie sposób wskazać autorów czterech pierwszych tytułów obrazu. Ostatni natomiast został sformułowany przez żarliwego promotora koronacji obrazu, dominikanina o. Konstantego Żukiewicza i jest również tytułem opracowanych przez niego w formie książkowej materiałów dotyczących historii obrazu i jego kultu (tj. do momentu koronacji w 1929 r.). W niezwykle zwięzłej formie tytuł ten nawiązuje do 13-letniego pobytu obrazu u Jana Kazimierza, kiedy to umieszczony w królewskim ołtarzu polowym, towarzyszył królowi w trudnym dla Polski okresie potopu szwedzkiego. Królewska Pociecha z jednej strony konotuje duchowy wpływ (tego konkretnego) wizerunku Matki Chrystusa na osobę monarchy i na losy Polski, z drugiej zaś sygnalizuje i uwypukla samą pośredniczącą rolę osoby Maryi w uzyskaniu przez króla pomocy. Ponadto, sformułowaniem: "Pociecha", ma w osobach modlących się przed obrazem wzbudzać (funkcja zachęcania), wiarę w możliwość uzyskania konkretnych darów za pośrednictwem Matki Chrystusa (przywoływanej i wizualizowanej w tym konkretnym obrazie).

Spośród pozostałych czterech tytułów, aż trzy zawierają konotacje różańcowe. Wskazują na charakter kultu sprawowanego z udziałem tego konkretnego obrazu. Podkreślają wartość samej modlitwy różańcowej i zachęcają do tej właśnie formy kultu, sygnalizując jednocześnie, że właśnie dzięki tej formie modlitwy (w stopniu większym niż to jest możliwe w wypadku innych rodzajów modlitw zanoszonych do Maryi) można uzyskać skuteczną pomoc Matki Zbawiciela. Tytuł ten wskazuje również na związek z zakonem dominikańskim, który słynął z apostolstwa różańcowego.

Tytuł Matka Boska Żółkiewska, odsyła do miasta Żółkwi, tj. do miejsca pochodzenia i pierwszego etapu kultu obrazu. Zasadniczą funkcją takiej nazwy jest konotowanie całego bogactwa historii związanej z tym konkretnym wizerunkiem, tj. z jego własną historią, z historią osób związanych z nim i z jego kultem. Wyrażenie takie w sposób symboliczny oddaje bogactwo i specyfikę geograficznej, historycznej i duchowej lokalizacji obrazu.

Stanisław Przepierski, O.P.






Początek strony